I. HIỆN TRẠNG CHẤT LƯỢNG NƯỚC: ĐÁNH GIÁ TỪ TRUNG TỐT ĐẾN CẢNH BÁO Ô NHIỄM

Trong đợt quan trắc ngày 12/5/2025, 13 điểm giám sát được lập trên các trạm chủ chốt dọc theo các kênh trục chính đã cho thấy hầu hết các chỉ số quan trọng như pH, nhiệt độ, Oxy hòa tan, BOD5 và COD đều nằm trong mức cho phép theo QCVN 08:2023/BTNMT. Các trạm như MT2, MT3, MT6 hay MT11 ghi nhận chỉ số WQI từ 97 đến 100, phản ánh nước chất lượng rất tốt, đáp ứng hoàn hảo yêu cầu tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, không phải điểm nào cũng đạt chuẩn. Các điểm MT10 (Cống La Bang), MT13 (Sông Măng Thít – Quới An) và một số khu vực tại trạm MT9 có chỉ số ô nhiễm vượt ngưỡng cho phép. Cụ thể, lượng Coliform tại MT13 đạt đến 46.000 MPN/100mL và chỉ số WQI chỉ khoảng 45–46, cho thấy nguồn nước tại khu vực này cần được xử lý nghiêm ngặt trước khi sử dụng. Ngoài ra, hàm lượng tổng Nitơ (TN) ở MT9 và MT10 vượt mức an toàn, gây cảnh báo nguy cơ phú dưỡng hóa gây hại cho cây trồng nếu không được khắc phục kịp thời.

II. DỰ BÁO VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VỤ HÈ THU

Các số liệu dự báo cho tuần từ 23 đến 29/5/2025 cho thấy:

• Chỉ số Oxy hòa tan (DO) duy trì trên 5 mg/l tại hầu hết các trạm, đảm bảo điều kiện tốt cho việc nuôi trồng thủy sản.
• Chỉ số BOD5 và COD vẫn ổn định ở mức thấp, cho thấy nguồn nước không bị ô nhiễm hữu cơ đáng kể.
• Hàm lượng tổng Nitơ (TN), mặc dù gần như đạt chuẩn tại đa số các điểm, nhưng tại các trạm MT9 và MT10 dự báo cho thấy giá trị TN cao, vượt mức khuyến cáo, khiến các nông dân cần cân nhắc kỹ lưỡng khi sử dụng nguồn nước cho mục đích tưới tiêu.

Những kết quả này càng được đánh giá trong bối cảnh vụ Hè Thu đang triển khai xuống giống, đòi hỏi nguồn nước ngọt và sạch để đảm bảo sản xuất nông nghiệp an toàn, hiệu quả. Các chuyên gia cho rằng, dù đa số các điểm giám sát cho thấy chất lượng nước ổn định, nhưng các điểm “nóng” ô nhiễm không chỉ đe dọa năng suất canh tác mà còn làm dấy lên lo ngại về sức khỏe cộng đồng nếu nguồn nước không được kiểm soát chặt chẽ.

III. CẢNH BÁO XẢM NHẬP MẶN VÀ RỦI RO CHO NGUỒN NƯỚC

Bên cạnh các chỉ số chất lượng, dự báo từ Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam còn chỉ ra xu hướng xâm nhập mặn của các nhánh cửa sông Cửu Long. Ranh mặn 4 g/l dự báo có thể xâm nhập sâu từ 26 đến 33 km vào nội đồng, sâu hơn so với tuần trước. Dù mưa lớn đầu mùa đang góp phần cải thiện nền nước nội đồng, nhưng mực nước đầu nguồn vẫn thấp, gây khó khăn cho việc lấy nước ngọt phục vụ tưới tiêu.

"Việc giám sát, cập nhật thông tin liên tục và chủ động vận hành các cống lấy nước là yếu tố then chốt để đảm bảo nguồn nước sử dụng cho sản xuất nông nghiệp luôn đạt chất lượng tối ưu, tránh nguy cơ ô nhiễm và xâm nhập mặn kéo dài."

IV. KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP

Trước tình hình đó, các chuyên gia và các cơ quan quản lý phối hợp đề xuất một số giải pháp khẩn cấp:

• Tăng cường giám sát và xử lý nguồn nước tại các điểm có chỉ số ô nhiễm cao như MT10, MT13 và MT9. Việc xử lý nước đạt chuẩn trước khi sử dụng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm cho đất nông nghiệp và cây trồng.
• Vận hành hợp lý hệ thống cống lấy nước, tranh thủ thời điểm lấy nước khi độ mặn dưới 1 g/l, đặc biệt tại các cống ở vùng thượng lưu của sông Cổ Chiên và sông Hậu.
• Tăng cường giao thông thông tin và phối hợp giữa các đơn vị quản lý cấp trung và địa phương, nhằm cập nhật kịp thời các thông số dự báo và tình hình xâm nhập mặn.
• Đầu tư cải thiện hạ tầng cấp nước và xây dựng hệ thống cảnh báo sớm cho xâm nhập mặn, giúp các nông dân chủ động điều chỉnh lịch tưới tiêu và vận hành cống lấy nước.

V. KẾT LUẬN

Hệ thống thủy lợi Nam Măng Thít, với vai trò chủ chốt trong việc cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp của vùng ĐBSCL, hiện đang có chất lượng nước nhìn chung tốt, nhưng không thể chủ quan với những điểm “nóng” ô nhiễm và xu hướng xâm nhập mặn ngày càng phức tạp.
Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam và các cơ quan liên quan đang đồng lòng triển khai các giải pháp giám sát, xử lý nguồn nước đồng bộ và hiệu quả nhằm đảm bảo an toàn cho vụ sản xuất Hè Thu, góp phần ổn định đời sống nông dân và phát triển kinh tế vùng.

Tấn Lợi – Chi cục Thủy lợi và Tài nguyên khoáng sản